چالش شناوری منفی در برنامه زمانبندی

مقدمه

اخیرا مباحثی در خصوص شناوری منفی و مزایا و معایب آن مطرح می‌شود. در این نوشتار به بررسی این موضوع می‌پردازیم که شناوری منفی چیست؟ چه موقع در برنامه زمانبندی رخ می‌دهد؟ و برنامه زمانبندی دارای شناوری منفی، خوب است یا بد؟

مفهوم شناوری

برای پاسخ در ابتدا مفهوم شناوری را با هم مرور نماییم.شناوری کل ( Total Slack یا Total Float ) مدت زمانی است که یک فعالیت می‌تواند به تاخیر بیفتد، بدون آنکه بر زمان پایان پروژه تاثیر بگذارد. در صورتی که این عدد برای فعالیتی، صفر باشد؛ به این فعالیت، فعالیت بحرانی ( Critical Task ) می‌گویند.

شناوری کل از فرمول ذیل محاسبه می‌شود:

Total Float=Late Start – Early Start = Late Finish – Early Finish

مطابق فرمول فوق زمانی شناوری کل، منفی می‌شود که تاریخ های دیرترین زمان ممکن فعالیت قبل از تاریخ های زودترین قرار گیرد. سوال این است که چه موقع این اتفاق رخ می دهد؟

شناوری منفی

دقت کنید شناوری منفی هیچ‌گاه به خاطر نوع روابط یا تعداد روابطی که بین فعالیت ها تعریف می‌کنید، به وجود نمی‌آید. شناوری منفی زمانی رخ می‌دهد که در برنامه زمان بندی از قیود یا محدودیت ها ( Constraint ) استفاده نماییم و شرایط ذیل رخ دهد:

در محدودیت ها Start On ، Start On or Before و Mandatory Start هنگامی که تاریخ قید قبل از تاریخ ES باشد. مثلاً مطابق روابط پیش نیازی تاریخ Early Start فعالیت روز دهم ماه باشد و ما با یکی از محدودیت های اشاره شده، تعیین کنیم تاریخ شروع مثلا روز پنجم ماه باشد.در این حالت 5 روز شناوری منفی برای فعالیت بوجود می آید.در محدودیت ها Finish On ، Finish On or Before وMandatory Finish : هنگامی که تاریخ محدودیت قبل از Early Finish باشد.

گاهی روابط خارجی ( External Link ) یعنی رابطه پیش نیازی فعالیت با فعالیتی در پروژه دیگر هم باعث شناوری منفی می‌شود. در نرم افزار پریماورا در شرایط out of sequence در حالتی که تنظیمات Schedule Options برنامه روی Actual Dates باشد، به میزان عدم رعایت توالی بین فعالیتها، نرم افزار شناوری منفی برای فعالیت در نظر می گیرد.

شناوری 5- به این معنا هست که در صورتیکه این فعالیت مطابق مدت زمان برآوردی (Duration) خود انجام شود، در انتها پروژه با 5 روز تاخیر به اتمام خواهد رسید. یا به عبارت دیگر، در صورتی‌که بخواهیم پروژه مطابق زمان برنامه ریزی شده به اتمام برسد، می‌بایست این فعالیت 5 روز زودتر از زمان برنامه ریزی شده، تکمیل گردد. یعنی 5 روز از برنامه عقب هستیم و تاخیر داریم.

تاثیر منفی محدودیت ها بر برنامه زمانبندی

دقت بفرمایید یکی از اشتباهات رایج برنامه ریزان غیر حرفه ای, استفاده زیاد از قیدها است. یعنی به جای تعریف روابط صحیح و منطقی بین فعالیتها، از قیود برای نشاندن فعالیت در تاریخ های مشخص استفاده می کنند. توصیه می شود بجای این کار، با تعریف دقیق روابط پیش نیازی و پس نیازی و مدت زمان فعالیت ها، اجازه دهیم شبکه زمانبندی صحیحی شکل بگیرد.

در صورتی که که تاریخ های برنامه ریزی شده فعالیت ها، تامین کننده الزامات قراردادی نبود، با تجدید نظر در روابط و در نظر گرفتن هم پوشانی های منطقی یا اصلاح مدت زمان برآوردی، به تاریخ های مدنظر برسیم. از محدودیت ها به غیر از موارد خاص و در برخی مایلستون ها استفاده ننمایید.

همچنین بجای نشان دادن تاخیرات با شناوری منفی بهتر است با اختلاف تاریخ پایان برنامه ای (Baseline Finish) و تاریخ زودترین زمان پایان فعالیت (Early Finish)، تاخیرات را استخراج، مدیریت و با تهیه برنامه جبرانی (Catch up Plan) چاره اندیشی نماییم.

معایب شناوری منفی

شناوری منفی باعث به هم خوردن منطق شبکه زمانبندی و تاثیرات نامطلوب هنگام به روز رسانی در برنامه زمانبندی می‌شود. جهت تکمیل موضوع مثال: ساخت استادیوم جام جهانی قطر و تاکید موکد برای تاریخ اتمام فعالیت ها قبل از شروع مسابقات را در نظر بگیرید. حتی در فورس ترین شرایط جهت اتمام پروژه در تاریخ مقرر، به جای گذاشتن محدودیت های سخت در انتهای پروژه یا فازها، اجازه دهیم تاخیرات و میزان تاثیر آن در برنامه و شبکه زمانبندی، اعمال شده و سپس مطابق پیشنهاد PMBOK  با روش هایی مانند Fast Tracking یا Crashing، به حل مسئله پرداخته و برای آن برنامه جبرانی تهیه نمایید.

در پایان استاندارد وزارت دفاع آمریکا (DOD) به عنوان یکی از استانداردهای مطرح در حوزه برنامه ریزی، وجود شناوری منفی در برنامه زمانبندی را ممنوع اعلام کرده است.